
Türkiye, Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra 1991’de kurulan Ermenistan’ı tanıyan ilk devletlerden biri olmuştur. Bununla birlikte 1993 yılında Ermenistan’ın Azerbaycan’a bağlı Kelbecer bölgesini işgal etmesinin ardından, Türkiye’nin açık olan Ermenistan sınırını kapatmasıyla ilişkiler kesintiye uğramış ve bu tarihten itibaren iki ülke arasında temaslar asgari düzeyde kalmıştır. Ermenistan ve Azerbaycan arasında yaşanan gelişmeler, Güney Kafkasya’daki jeopolitik dengeleri derinden etkileyen bir kırılma noktası olmuş ve Türkiye-Ermenistan ilişkilerinde de duraksamaya yol açmıştır.
2008 yılında ilişkilerin normalleşmesine yönelik diplomatik çalışmalar başlatılmış, bu kapsamda 2009 yılında İsviçre’nin kolaylaştırıcı bir rol almasıyla “Zürih Protokolleri” imzalanmıştır. Ancak, Ermenistan Anayasa Mahkemesi’nin protokollerin bazı maddelerini anayasaya aykırı olduğu şeklindeki kararı nedeniyle Cumhurbaşkanı Sarkisyan’ın Şubat 2015’te sözkonusu protokolleri Ermenistan Parlamentosu’ndan geri çekmesiyle süreç sonuçsuz kalmıştır.
II. Karabağ Savaşı sonucunda Azerbaycan’ın işgal altındaki topraklarını geri alması neticesinde oluşan siyasi ortam bölgede yeni bir sayfa açılmasını sağlamıştır. Bu yeni jeopolitik konjonktür, Ermenistan’ın dış politikasını değiştirmesini beraberinde getirmiştir. Türkiye ile Ermenistan arasındaki ilişkilerin yeniden ele alınmasına olanak tanımış ve taraflar arasında normalleşme süreci yeniden gündeme gelmiştir. Zira, Türkiye ile doğrudan diyalog ve normalleşme süreci, Ermenistan açısından bölgesel izolasyondan çıkış ve ekonomik refah anlamı taşımaktadır.
Bu bağlamda, 2021 yılında Türkiye’den Büyükelçi Serdar Kılıç, Ermenistan’dan ise Parlamento Başkan Yardımcısı Ruben Rubinyan özel temsilciler olarak atanmıştır. Taraflar, arabulucusuz ve ön koşulsuz görüşmeler yürütme ilkesinde mutabık kalmıştır. Bölgesel barış ve istikrar açısından önemli bir fırsat olan sürecin her aşaması AVİM’in daha önceki yazılarında ele alınmıştır.[1]
Günümüzde ise normalleşme sürecinde somut adımlar atılmaya devam etmektedir. Son olarak, Türk Hava Yolları’nın (THY), Erivan’a tarifeli uçuşların başlayacağını açıklaması, ilişkilerin ekonomik, sosyal ve kültürel boyutlarda gelişiminin yeni bir göstergesi olmuştur.[2] Kademeli olarak gelişen bu adımlar, taraflar arasında güven inşasının sağlanmasında etkili olacaktır.
Söz konusu gelişme ulaşım kaynaklı teknik bir adım gibi görünmekle beraber aynı zamanda kamuoyunu normalleşme sürecine hazırlaması açısından önemlidir. Zira ülkeler arasında gerçekleşen uçuşların yalnızca ulaşımı kolaylaştırmakla kalmayacağı, aynı zamanda toplumlararası iletişimi sağlayarak, önyargıların yumuşamasına katkı sunacağı öngörülebilir.
Sonuç olarak, son dönemde Türkiye ve Ermenistan arasında yaşanan diplomatik gelişmeler, uzun süredir donmuş olan ikili ilişkilerin yeniden şekillendiğine işaret etmektedir. THY’nin Erivan’a tarifeli uçuş düzenleyecek olması, normalleşme sürecinin sonuç vermeye başladığının açık bir göstergesidir. Türkiye-Ermenistan normalleşme sürecindeki ilerlemeler, yalnızca iki ülke açısından değil, aynı zamanda Güney Kafkasya’nın genelinde istikrarın sağlanması bakımından önemlidir.
[1] Konu ile ilgili yazılan son yazı hakkında bkz., Tuğçe Tecimer, “Türkiye-Ermenistan Normalleşme Sürecinde Yeni Aşama: Erivan Görüşmeleri”, AVİM, 18 Eylül 2025, https://avim.org.tr/tr/Yorum/TURKIYE-ERMENISTAN-NORMALLESME-SURECINDE-YENI-ASAMA-ERIVAN-GORUSMELERI.
[2] “Turkish Airlines to Launch Flights to Armenia, Romania's Timisoara”, Daily Sabah, 1 October 2025, https://www.dailysabah.com/business/transportation/turkish-airlines-to-launch-flights-to-armenia-romanias-timisoara.
© 2009-2025 Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM) Tüm Hakları Saklıdır
Henüz Yorum Yapılmamış.
-
SEÇİM YILI GERİLİMİ: ABD’DE LOBİLER VE TUTULMAYAN VAATLER
Tuğçe TECİMER 10.09.2024 -
TÜRKİYE-ERMENİSTAN NORMALLEŞME SÜRECİNDE YENİ AŞAMA: ERİVAN GÖRÜŞMELERİ
Tuğçe TECİMER 18.09.2025 -
AZERBAYCAN-ERMENİSTAN BARIŞ ANLAŞMASI ÖNÜNDEKİ ENGEL: ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ
Tuğçe TECİMER 10.09.2024 -
AGOS’UN DEĞİŞEN YAYIN POLİTİKALARI
Tuğçe TECİMER 18.12.2024 -
MAYIN HARİTALARI SORUNU
Tuğçe TECİMER 08.02.2024
-
100’NCÜ YILDA SOYKIRIM TEMALI FİLMLERİN DEĞERLENDİRMESİ
Onur DİRİBAŞ 27.07.2015 -
ERMENİ SORUNU KİLİSE TARAFINDAN DİNİ VE ETNİK DÜŞMANLIĞI KÖRÜKLEMEYE ALET EDİLİYOR
Mehmet Oğuzhan TULUN 21.06.2015 -
AVİM BAŞKANI ALEV KILIÇ KÜSEF'İN SORULARINI YANITLADI
Hazel ÇAĞAN ELBİR 14.12.2014 -
ERMENİ ARAŞTIRMALARI ÖZEL SAYISI - “MALTA YARGILAMALARI” ULUÇ GÜRKAN
AVİM 12.07.2015 -
ABD DİNİ ÖZGÜRLÜKLER KOMİSYONUNA GÖRE FRANSA’NIN ÖZGÜRLÜK KARNESİ
Hazel ÇAĞAN ELBİR 01.08.2023
-
THE ARMENIAN QUESTION - BASIC KNOWLEDGE AND DOCUMENTATION -
THE TRUTH WILL OUT -
RADİKAL ERMENİ UNSURLARCA GERÇEKLEŞTİRİLEN MEZALİMLER VE VANDALİZM -
PATRIOTISM PERVERTED -
MEN ARE LIKE THAT -
BAKÜ-TİFLİS-CEYHAN BORU HATTININ YAŞANAN TARİHİ -
INTERNATIONAL SCHOLARS ON THE EVENTS OF 1915 -
FAKE PHOTOS AND THE ARMENIAN PROPAGANDA -
ERMENİ PROPAGANDASI VE SAHTE RESİMLER -
A Letter From Japan - Strategically Mum: The Silence of the Armenians -
Japonya'dan Bir Mektup - Stratejik Suskunluk: Ermenilerin Sessizliği -
Anastas Mikoyan: Confessions of an Armenian Bolshevik -
Sovyet Sonrası Ukrayna’da Devlet, Toplum ve Siyaset - Değişen Dinamikler, Dönüşen Kimlikler -
Ermeni Sorunuyla İlgili İngiliz Belgeleri (1912-1923) - British Documents on Armenian Question (1912-1923) -
Turkish-Russian Academics: A Historical Study on the Caucasus -
Gürcistan'daki Müslüman Topluluklar: Azınlık Hakları, Kimlik, Siyaset -
Armenian Diaspora: Diaspora, State and the Imagination of the Republic of Armenia -
ERMENİ SORUNU - TEMEL BİLGİ VE BELGELER (2. BASKI)
-
"KIRGIZ CUMHURİYETİ'NİN TÜRK DEVLETLERİ TEŞKİLATI DÖNEM BAŞKANLIĞI" BAŞLIKLI KONFERANS