ERMENİSTAN DIŞ POLİTİKASINDA YENİLİK NEREDE?
Yorum No : 2019 / 35
21.03.2019
6 dk okuma

Nisan Devrimi sonrasında Ermenistan’da pek çok alanda hızlı bir şekilde başlatılan değişim ve dönüşüm trendi, erken seçimlerde Paşinyan’ın Başbakan olarak seçilmesiyle yerini durgun bir sürece bıraktı. İç politikada önceki yönetimlerin hatalarıyla hesaplaşma süreci devam ederken, dış politika için aynı yönde bir süreç henüz başlatılabilmiş değil. Seçimleri takiben, Ermenistan Dışişleri Bakanı’nın Dağlık Karabağ sorununda barışçıl çözüm arayışının diğer tüm sorunların önünde geldiği şeklindeki beyanları da tam olarak karşılığını bulmuş değil.[1] Dahası Paşinyan’ın 4-5 Mart Brüksel ziyareti, sözde Dağlık Karabağ yönetiminin bir taraf olarak çözüm sürecine dâhil edilmek istendiğini gösteriyor. Ancak bu öneri, başta Azerbaycan olmak üzere, AB ve diğer uluslararası kuruluşlar tarafından uygun bulunan bir görüş değil. AB Komşuluk Politikası ve Genişleme Müzakerelerinden sorumlu Johannes Hahn bu konu hakkında Paşinyan’ın bu girişiminin yenilik getirmekten öte zorluk yaratacak bir durum ortaya çıkaracağını ifade ediyor.[2] Bir diğer yandan Aliyev ve Paşinyan arasında yapılması planlanan ikili görüşme formatı henüz düzenli bir format haline dönüşmüş değil. Tüm bu gelişmeler ışığında, Paşinyan’ın Ermenistan dış politikasına nasıl yeni bir vizyon getireceği konusu giderek tartışmalı bir hal alıyor.

Nisan devrimi sonrasında Rusya ile ilişkilerinde gerilimli dönemler yaşayan Paşinyan yönetimi,  Suriye’ye asker ve sivil olmak üzere bir insani yardım misyonu gönderme kararını hayata geçirdi. Bazı Ermeni analistlere göre karar, Ermenistan’ın dış politikasında bir kumar oynadığını gösteriyor. Suriye’ye asker gönderilerek Rusya’yla ilişkilerin düzeltilmesinin umut edildiğine yönelik yorumlar yapılıyor.[3] Ancak Paşinyan yönetiminin bir CSTO üyesi olarak bir yandan Rusya ile ilişkilerini geliştirmeye çalıştığı diğer yandan ise NATO ile iyi ilişkiler kurmak istediği görülüyor.

Bu açıdan Ermenistan dış politikasında geleneksel olarak izlenen Rusya’yı Batı ile dengeleme anlayışının, Paşinyan döneminde de sürdürüldüğünü söylemek mümkün. Paşinyan, AB ve özellikle NATO’yu Ermenistan’ın dış politika sorunlarına dâhil etme niyetini, 2018 yılının Temmuz ayında katıldığı NATO Zirvesinde ortaya koymuştu.  Hatırlanacağı üzere Paşinyan bu zirvede ve sonrasında Euronews’e yaptığı açıklamalarda, Dağlık Karabağ sorununun çözümü için NATO ve AB’den beklediği desteği dile getirmişti. Ancak Zirvenin sonuç belgesinde, NATO’nun Güney Kafkasya ülkelerinin toprak bütünlüğü ilkesine vurgu yapılması, Paşinyan’ın istediğinin tersine bir durum yaratmıştı.[4]  

Ancak, bu belgeye rağmen Ermenistan’ın NATO ile yakınlaşma isteği sona ermiş değil. İkili ilişkilerin seyrine dair NATO’nun Kafkasya ve Orta Asya özel temsilcisi James Appathurai’nin Ermenistan’a gerçekleştirdiği ziyaret ise Ermenistan’ın bu isteğini cesaretlendirecek yanları olması nedeniyle dikkat çekiyor.

Appathurai’nin ziyareti sırasında Ermeni basınına yansıyan detaylar NATO’nun Ermenistan konusunda kararlı bir tutum izleyip izlemediği sorusunu akıllara getiriyor. Nitekim NATO’nun işbirliğiyle kurulan internet bilgi merkezinde de Appathurai’nin söz konusu açıklamalarına yer verilmiş olması NATO’nun resmi tutumunun da bu yönde olma ihtimalini gösteriyor.[5]

Ermenistan’ın Fransa Büyükelçiliğinin desteğiyle gerçekleştirilen NATO haftası nedeniyle 11-13 Mart arasında Ermenistan’a ziyarette bulunan Appathurai burada bir konferansa katılarak, NATO’nun Ermenistan’ın Suriye’deki insani misyonuna dair bakışı ile Dağlık Karabağ konularındaki tutumuna dair bir takım ipuçları verdi. Appathurai bu toplantıda, NATO’nun Ermenistan’ı güvenilir bir partner olarak gördüğünü ifade etti.[6] Ermenistan’ın Suriye’ye gönderdiği misyonunu hakkında ise, Ermenistan’ın resmi savlarını dinlediğini söyleyen Appathurai, bu konuda NATO adına bir yorum yapmamayı tercih etti ve NATO’nun bu duruma yakın zamanda bir tepki vermeyeceğini söylemekle yetindi. Ancak, ABD’nin ve dahi pek çok NATO üyesi ülkenin tepki gösterdiği bu misyon hakkında NATO özel temsilcisinin kesin bir tavır sergilememiş olmasını, NATO’nun zımni bir kabul gösterdiği şeklinde yorumlamak da mümkün. Türkiye’nin de üyesi olduğu NATO’nun, bir CSTO üyesi olan Ermenistan’ın bu hamlesine sessiz kalması, pakt içerisindeki dayanışma ve bütünlük anlayışını sorgulanmasına neden olabilecek bir durum oluşturuyor. Ermenistan’ın bu misyonu, NATO’nun Soğuk Savaş sonrasında benimsediği “İstikrar ve yeniden yapılandırma sorumluluğu en uygun olarak bu konularda gerekli birikim, yetki ve yeteneğe sahip aktörler tarafından üstlenilmelidir” şeklindeki anlayışıyla da, Ermenistan’ın Dağlık Karabağ’daki faaliyetleri nedeniyle, ters düşüyor.

Ermenistan’ın NATO ve AB nezdindeki resmi savları “uluslararası barışa katkı yapan demokratik Ermenistan” vurgusu üzerinde yoğunlaşıyor. Ancak Dağlık Karabağ ve etrafındaki rayonların fiili olarak Ermenistan tarafından işgal altında olması, bu savın doğruluğunun sorgulanmasına neden oluyor. Öte yandan Appathurai, Dağlık Karabağ sorunuyla ilgili, ikili görüşme sürecine destek verildiği ve barışçıl bir çözümün desteklendiğini belirtmesi, bir yandan NATO’nun bu konunun dışında kalmak istediğini gösterirken, diğer yandan NATO’nun konu içine çekildiği izlemini veriyor.

Ermenistan’ın Suriye’deki faaliyetlerine karşı kesin bir tavır sergilenememesi, bir pakt üyesi olan Türkiye ile NATO ilişkilerini yakından ilgilendiriyor. Öte yandan, Dağlık Karabağ sorununa NATO’nun dâhil edilmesi ihtimali hem Türkiye hem de Azerbaycan açısından sorgulanabilir bir durum yaratıyor.

 


[1] Şirin Payzın, “Ermenistan'da yeni bir sayfa: ‘Devrim değil evrim’,” T24, https://t24.com.tr/yazarlar/sirin-payzin/ermenistanda-yeni-bir-sayfa-devrim-degil-evrim,21036.

[2] “EU rejects Pashinyan's ideas to impede Karabakh talks,” Vestnik Kavkaza, http://vestnikkavkaza.net/news/EU-rejects-Pashinyan-s-ideas-to-impede-Karabakh-talks.html.

[3] Eduard Abrahamyan, “Understanding Armenia’s Syrian Gamble,” https://jamestown.org/program/understanding-armenias-syrian-gamble/

[4] Tutku Dilaver, “Batı İle Rusya Arasında Ermenistan’ın Reelpolitik Arayışı,” AVİM, https://avim.org.tr/tr/Analiz/BATI-ILE-RUSYA-ARASINDA-ERMENISTAN-IN-REELPOLITIK-ARAYISI

[5] “No ‘political obstacles’ to Armenia-NATO ties, says James Appathurai,” NATOinfo, http://www.natoinfo.am/en/news/308/

[6] “NATO hails Armenia as "a stable and reliable partner," PanArmenian, http://www.panarmenian.net/eng/news/266330/


© 2009-2024 Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM) Tüm Hakları Saklıdır

 



Henüz Yorum Yapılmamış.

Kaynaklar:

Analiz
Yorum
Blog
Rapor
Bülten