BATI BASININDAKİ TARAFLI TUTUMA RAĞMEN DAĞLIK KARABAĞ’I ANLAMAK
Yorum No : 2021 / 1
06.01.2021
7 dk okuma

Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ’da yürüttüğü 45 günlük operasyon, 2020 yılının önemli gelişmelerinden biri oldu. 30 yıldır süren işgalin ardından yeni bir sayfa açılırken, dünya basını da sıcak gelişmelere ilgi gösterdi. Ancak özellikle Avrupa ve ABD’deki kimi basın kuruluşlarından yayınlanan haberler, Dağlık Karabağ meselesini objektif bir şekilde yansıtmadığı gibi, Azerbaycan’ın haklı gerekçeleri görmezden geldi.

Bu perspektifte yayın yapan kuruluşlar arasında en dikkat çekeni Avrupa’nın bakış açısıyla dünya haberlerini yansıtan Euronews. Fransa merkezli bir yayın kuruluşu olan Euronews’in Azerbaycan-Ermenistan çatışmasıyla ilgili İngilizce ve Türkçe çıkan haberlerin pek çoğunda Ermenistan perspektifine ağırlık verdiği rahatlıkla görülebiliyor.[1] Haberlerin içeriklerine bakıldığında Azerbaycan ve Ermenistan liderlerinin açıklamalarının bir kısmına yer verilerek yönlendirme yapılmaya çalışıldığı, Ermenistan’ın mağdur imajının pekiştirilmeye çalışıldığı anlaşılıyor[2].

Euronews’te geçtiğimiz günlerde 2020 yılını değerlendiren oldukça dikkat çekici bir haber yayınlandı. Haberin içeriğine yakından bakıldığında taraflı haber anlatıcılığının ne boyutta olduğu daha net görülebiliyor. Haberin girişinde 2020’de Dağlık Karabağ’da yaşanan çatışmanın bölge haritasını yeniden şekillendirdiğine yer veriliyor[3]. Ancak bu bilgi çok eksik. Zira 2020’de Azerbaycan’ın operasyonlarını yürüterek işgalden kurtardığı topraklar BM kararlarıyla da sabit görüldüğü üzere Azerbaycan toprağı. Ateşkes antlaşmasına göre Ermenistan toprağı olan herhangi bir bölge de Azerbaycan’a verilmiş değil. Bu açıdan bakıldığında haritanın değiştiği algısı oldukça tarafgir bir tutum benimsendiğini gösteriyor.

Buna ek olarak haberin içinde, 27 Eylül’de Karabağ’da başlayan çatışmaları neyin tetiklediği sorusunun sorulduğu, cevap olarak ise çatışmaların bölgede her zaman yaşandığından, ancak birlikte bu kadar büyük çapta hiç yaşanmadığından bahsediliyor[4]. Oysa ki 2016 yılında Azerbaycan Ermenistan tarafından açılan ateşe karşılık vererek bir harekâta girişmiş ve bir takım stratejik tepeleri Ermenistan işgalinden kurtarmıştı. Öte yandan 2020 Temmuz ayında Ermenistan Tovuz’a saldırarak 2016 savaşında görev almış Tümgeneral Polat Haşimov’u şehit etmişti. Son olarak hatırlanacağı üzere, Eylül ayındaki çatışmaları tetikleyen bir diğer neden, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın “Karabağ Ermenistan’dır. Nokta.” Şeklindeki açıklaması idi. Bu açıdan Euronews’in haberinde bu bilgilerin hiçbirine yer vermemesi ve kendi sorduğu soruyu cevaplamaması oldukça dikkat çekicidir. Haberde bu bilgiler yerine Başbakan Paşinyan’ın “biz kimseye saldırmadık yalnızca savunma yapıyoruz” şeklindeki açıklamalarına yer verilmekle yetinildiği görülmektedir. 

Haberde Dağlık Karabağ çatışması konusunda “dünyanın en eski anlaşmazlığı[5]” ifadelerine yer verilmesi ise konunun çok iyi takip edilmediği izlenimini vermektedir. Zira Kafkaslardaki demografik yapının değiştirilmesine bağlı sorunlar Çarlık Rusya’nın yıkılması ve Sovyetler Birliğinin dağılması gibi iki önemli gelişmenin ardından çatışmaya dönüşmüştür. Dağlık Karabağ ve etrafındaki 7 rayonun işgali 1992-1994 Dağlık Karabağ Savaşının ardından olmuştur. 30 yıldır süren işgali dünyanın en eski çatışması olarak değerlendirmek pek de doğru görünmemektedir.

2020 Dağlık Karabağ çatışmasında Türkiye’yle ilgili ortaya atılan iddialar ve Suriyeli militanların bölgeye gönderildiği şeklinde yürütülen propaganda faaliyetleri, hâlihazırda Batı basınında var olan Türkiye karşıtlığını daha da körüklemiş oldu. Bu kapsamda, Orta Doğu ve Doğu Akdeniz’de pek çok konuda Batı ile fikir ayrılığı yaşayan Türkiye’nin Azerbaycan ile yakınlığının da Batı karşıtı bir çerçeveye oturtulmaya çalışıldığı görülüyor. Rusya öncülüğünde gerçekleşen 9 Kasım ateşkesinin ardından Türkiye’nin de sürece dahil olması batılı pek çok yayın organını olduğu gibi Euronews’i de rahatsız etmiş görünüyor. Söz konusu değerlendirme haberinde, Türkiye ve Rusya’nın Kafkaslardaki etki alanlarını artırdıkları ve Fransa’yı sürecin dışında bıraktıkları ifadelerine yer veriliyor[6]. Fransa’nın Ermenistan’la bağlarına dikkat çekilerek, Türkiye ve Rusya’nın Batı ile Ermenistan arasındaki ilişkiyi engellediği şeklinde bir algı yaratılmak istendiği anlaşılıyor. Oysa ki Türkiye Minsk Grubunun bir üyesi olarak eşbaşkanların yürüttüğü müzakere sürecine desteğini bugüne kadar sürekli beyan etmekteydi. Ancak özellikle Fransa’nın Minsk Grubunun tarafsızlığına gölge düşürecek şekilde hareket etmeye başlaması, sürece bilhassa kendisinin zarar verdiği bir durum ortaya çıkartmıştır. Minsk Grubunun iki eşbaşkanı ABD ve Fransa duruma tepki vermekte gecikmiş; hatta Fransa, Türkiye karşıtı tutumu nedeniyle Ermenistan’a destek verdiğini açıklayacak kadar ileri gitmiştir. Bu çerçeveden bakıldığında Türkiye veya Rusya’nın Fransa’yı süreçten dışladığını söylemek yüzeysel bir yorumdan öteye gitmeyecektir.

Euronews’te yer verilen 2020 Dağlık Karabağ değerlendirmesi haberi ilk ve tek değildir. Bu ve bunun gibi haberler özellikle Ermeni diasporasının yoğun olarak yaşadığı yerlerde sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. Yanlış, eksik ve tek taraflı kaynakların kullanılması bu tarz haberlerin yapılmasındaki sebeplerden biridir. Ancak Avrupa Birliği’nde belirli standartlar çerçevesinde yayın yapması beklenen bir kuruluşun bu tip haberlere yer vermesi, tarafsız habercilik anlayışının sorgulanmasına neden olmaktadır.

 


[1] Örneğin, Euronews tarafından yapılan bu haberde Laçın’da ikamet etmekte olan Valya Yegiazaryan’ın bakış açısıyla Dağlık Karabağ çatışması aktarılıyor: “Nagorno-Karabakh Truce: Residents Face an Uncertain Future,” Euronews, 18 Kasım 2020, https://www.euronews.com/2020/11/18/nagorno-karabakh-truce-residents-face-an-uncertain-future.

[2] Söz konusu haberde İlham Aliyev’in Dağlık Karabağ çatışmasına Türkiye’nin dahli ve Suriyeli militanlar konusundaki iddialara reddettiğine yer veriliyor. Ancak Aliyev’in açıklamasının hemen ardından Aliyev’in bu açıklamasına rağmen Azerbaycan’ın Türkiye’den SİHA aldığını itiraf ettiği gibi bir algı yaratılmak istendiği anlaşılıyor. “Türkiye'nin Yoğun 2020 Diplomasisi: Doğu Akdeniz, Suriye, Dağlık Karabağ, Fransa, Libya Dosyaları,” Euronews, 27 Aralık 2020, https://tr.euronews.com/2020/12/27/turkiye-nin-yogun-2020-diplomasisi-dogu-akdeniz-suriye-dagl-k-karabag-fransa-libya-dosyala.

[3] “Review of the Year: Azerbaijan takes the upper hand in Nagorno-Karabakh,” Euronews, 23 Aralık 2020, https://www.euronews.com/2020/12/23/review-of-the-year-azerbaijan-takes-the-upper-hand-in-nagorno-karabakh.

[4] “Review of the Year: Azerbaijan takes the upper hand in Nagorno-Karabakh,” Euronews.

[5] “Review of the Year: Azerbaijan takes the upper hand in Nagorno-Karabakh,” Euronews.

[6] “Review of the Year: Azerbaijan takes the upper hand in Nagorno-Karabakh,” Euronews.


© 2009-2024 Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM) Tüm Hakları Saklıdır

 



Henüz Yorum Yapılmamış.

Kaynaklar:

Analiz
Yorum
Blog
Rapor
Bülten