YUNANİSTAN'IN DÜŞMANCA TUTUMUNA VE 1947 PARİS ANTLAŞMASI’NIN ASKERSİZLEŞTİRMEYE İLİŞKİN HÜKÜMLERİNİN İHLALİNE KARŞI RUSYA'NIN TEPKİSİ
Yorum No : 2023 / 3
23.01.2023
9 dk okuma

Bu analiz yazısının aslı İngilizce olarak 29 Aralık 2022 tarihinde kaleme alınmıştır. AVİM Çevirmeni Ahmet Can Öktem makalenin tercümesine katkı sağlamıştır.

 

TASS Ajansı haberine göre, Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zakharova, 19 Aralık 2022 tarihinde Yunanistan’ın Ukrayna’ya S-300 uçaksavar füze sistemleri tedarik etmeye başlama niyetine dair açıklamada bulunmuştur.[1] Maria Zakharova’nın Rusya Federasyonu Dışişleri Bakanlığı’nın sayfasında yer alan açıklamasının metni aşağıda sunulmaktadır:

“Son zamanlarda Yunanlı yetkililer, ilave ABD yapımı Patriot füze sistemleri karşılığında, Girit'te konuşlandırılmış olan S-300 PMU-1 karadan havaya füze sistemlerini Ukrayna’ya göndermeye hazır olduklarından daha sık bahsetmektedir.

Rusya/Sovyetler Birliği’nde imal edilmiş olan S-300 ve diğer hava savunma sistemlerinin Kiev rejimine devredilmesi yönündeki kışkırtıcı planları, Rusya'ya karşı aşikar düşmanca hareket olarak değerlendirmekteyiz. Kamuoyu yoklamalarına göre, yüzde 70’i Ukrayna’ya silah gönderilmesine karşı çıkan Yunan halkının görüşleri göz ardı edilmektedir.

Atina, savaş bölgesine silah göndererek, Donbas, Zaporijya ve Herson bölgelerinde yaşamakta olan etnik Rumlar dahil sivillere yönelik canice savaş yürüten Ukraynalı neo-Nazilerin doğrudan suç ortağı haline geldiğini alenen umursamamaktadır.

Bunlara ilaveten, Yunanistan’ın Rusya’nın izni olmadan askeri teçhizatımızı üçüncü şahıslara yeniden ihraç etmesini aşikar biçimde yasaklayan, 30 Ekim 1995 tarihli askeri-teknik işbirliğine ve 3 Aralık 2013 tarihli askeri teçhizat göndermeye ilişkin Rus-Yunan hükümetlerarası anlaşmalarının açıkça ihlal edildiğini hatırlatalım. Kaçınılmaz olarak, ahdi yükümlülüklerinin ihlal edilmesinin, Yunanistan’ın hava savunma kapasitesinin önemli ölçüde zayıflamasının ötesinde sonuçları olacaktır.

Yunan tarafının, uluslararası insancıl hukukun ihlaline ve çatışmaların ağırlaştırılmasına yol açabilecek silah ticaretine yönelik uluslararası kısıtlamalara tamamen kayıtsız kaldığı da açıktır.

Son olarak, Kiev’e tedarik edilen tüm askeri teçhizatın Rus Silahlı Kuvvetleri tarafından derhal izleneceğine ve imha edileceğine dair şüphe yok. Henüz zaman varken, bu tür tehlikeli planlardan vazgeçilmelidir. Bu eylemin sorumluluğu konusunda Yunan makamlarını bir kez daha uyarıyoruz.”[2]

Dahası, Rusya Federasyonu'nun Kırım'daki Daimi Temsilcisi Georgy Muratov, Rusya Devlet Haber Ajansı RIA Novosti’e “Atina’dan böylesi bir hareket, Rusya’ya karşı mantıksız bir düşmanlık gösterisi olmakla kalmaz, Yunan kamuoyunun şimdiden güçlü bir şekilde vurguladığı üzere, Rusya’nın milli çıkarlarına yönelik tehlikeli bir adım teşkil eder.”[3]

Hatırlanacağı üzere, Rusya Federasyonu altı ay önce Yunanistan’ı dost olmayan ülkeler listesine dahil etmiştir. Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin'in 23 Nisan 2021 tarihli "Yabancı devletlerin düşmanca eylemlerine karşı koyma tedbirlerinin uygulanmasına ilişkin (On the application of measures of counteraction to unfriendly actions of foreign states)" kararnamesinin fiiliyata geçirilmesine dair talimat 20 Temmuz 2022 tarihinde imzalanmıştır. Bu bağlamda, Rusya’nın Atina Büyükelçisi Andrey Maslov 26 Temmuz 2022 tarihinde yaptığı açıklamada,

“Şubat ayı sonundan itibaren, ikili ilişkilerimiz bozulmuş, artık yok olmuştur. Sözün kısası, kelimenin tam anlamıyla birkaç gün içinde, tüm gelişmeler ve onlarca sene geliştirilen tüm zengin ikili ilişkiler geçersiz kılınmıştır. Yunan müesses nizamı ile herhangi bir işbirliği ve temas söz konusu değildir. Son iki yüzyıl içinde Rusya’nın Yunanistan’a karşı herhangi bir olumsuz hareketi olmamasına rağmen, Yunanistan ilk defa icraatlarıyla, meseleleri bugünkü düzeye getirmiştir.”[4] şeklinde ifadelerde bulunmuştur.

Bu konu ile ilgili olarak geçtiğimiz Ağustos ayında yayınlamış olduğumuz 2022/38 nolu AVİM makalemizde[5], Yunanistan’ın Doğu Akdeniz ve Ege bölgesinde giderek daha fazla revizyonist bir politika izlediğine, Birinci Dünya Savaşı’nın ortaya çıkardığı meseleleri sona erdiren çok önemli Lozan Barış Antlaşması’nı ihlal etmekle kalmayıp, İkinci Dünya Savaşı’nın sona erdirilmesinde çok önemli bir rol oynayan 1947 Paris Barış Antlaşması’nı çiğnemiş olduğuna dikkat çekmiştik. Bu bağlamda, Türkiye’nin, 1912 yılının başlarında Osmanlı İmparatorluğu ile İtalya arasında Libya nedeniyle çıkan savaşın ardından İtalya’nın işgal ettiği Oniki Ada üzerindeki tüm hak ve unvanlarından, Lozan Barış Antlaşması’nın 15’inci maddesi çerçevesinde İtalya lehine vazgeçtiğine işaret etmiştik. Ayrıca, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Oniki Adanın, İtilaf Devletleri ile İtalya arasında imzalanan 1947 Paris Barış Antlaşması’nın 14’üncü Maddesi uyarınca, askersizleştirilmesi koşuluyla Yunanistan’a devredildiğinden söz etmiştik. Antlaşma’nın 14. Maddesinin, 2. Paragrafı açık bir şekilde “Söz konusu adalar askerden arındırılacak ve gayrı askeri bir biçimde kalacaklardır”[6] koşulunu getirmiştir. Sözkonusu makalemizde, Sovyetler Birliği’nin, Oniki Ada’nın Karadeniz’e yakın bir konumda bulunması ve bu adaların askerden arındırılmış statüsünün Rusya’nın güvenliği ile bağlantılı olması sebebiyle, Paris Barış Antlaşması müzakereleri sırasında Oniki Ada’nın askerden arındırılmış statüde olmasını talep ettiği ifade edilmiştir.[7]

Yunanistan’ın söz konusu adaları silahlandırmaya devam ettiği, İkinci Dünya Savaşı'nı sona erdiren önemli bir Antlaşma'yı açıkça ihlal ettiği ve dünya kamuoyuna antlaşmayı ihlal ettiğini yüksek sesle ve utanç verici bir gururla ilan ettiği bilinen bir gerçektir. 24 Mart 2022 tarihli 2022/7 nolu bir diğer AVİM yazımızda kaydedildiği üzere, Yunanistan Dışişleri Bakanı Dendias, Rusya Federasyonu’nun Ukrayna’ya karşı gerçekleştirdiği askeri harekatından hemen önce, Moskova’yı ziyareti sırasında, Yunanistan’ın söz konusu adaların askersizleştirilmiş olma statüsünü ihlal ettiğini Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov’un huzurunda açıkça belirtmiştir.[8]

Bugün, “dost olmayan bir ülke” olmasının yanı sıra kendisine karşı açık biçimde “düşmanlık” gösteren bir ülkenin, Rusya’nın taraf olduğu uluslararası bir antlaşmanın hükümlerini alenen ihlal etmesine karşı uluslararası toplumun, özellikle Rusya’nın nasıl bir tepki göstereceğini izlemekteyiz.

ABD yapımı Patriot füze sistemleri karşılığında Girit'te konuşlandırılan S-300 füze sistemlerinin devredilmesine veya Ege'de Oniki Ada'nın askerden arındırılmış statüsünün ihlali gibi taraf olduğu uluslararası anlaşmaların hükümlerinin ihlal edilmesine göz yummak ve güvenliğini ilgilendiren konularda sessiz kalmak, Rusya'nın inanırlığına gelecekte ciddi biçimde zarar verilmesi  olasılığını güçlendirmektedir. Bugün uluslararası antlaşmaların hükümlerinin ihlaline sessiz kalanların, gelecekte, bu hükümlerin ihlaline karşı “daimi itirazcı” olma fırsatını kaçıracağı unutulmamalıdır.

 

*Resim: TRT World

 

[1] “Moscow Considers Greece’s Plans to Transfer S-300s to Kiev Hostile to Russia — Diplomat”, TASS, 19 Aralık 2022, blm. Politics, https://tass.com/politics/1552787.

[2] Мария Владимировна Захарова, “Комментарий официального представителя МИД России М.В.Захаровой в связи с информацией о планах возможной передачи Украине российских зенитно- ракетных систем, стоящих на вооружении Греции - The Ministry of Foreign Affairs of the Russian Federation” (Rusya Federasyonu Dışişleri Bakanlığı, 19 Aralık 2022), 2592, https://mid.ru/en/foreign_policy/news/1844341/?lang=ru; Maria Zakharova, “Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zakharova’nın halen Yunanistan’da kullanımda olan Rus yapımı Hava Savunma Sistemlerinini Ukrayna’ya gönderme planları bilgisine dair Açıklaması - Rusya Federasyonu Dışişleri Bakanlığı” (Rusya Federasyonu Dışişleri Bakanlığı, 19 Aralık 2022), 2592, https://mid.ru/en/foreign_policy/news/1844341/?lang=en.

[3] Sarantis Michalopoulos, “Moscow Warns Athens about Sending S-300 Missile System to Ukraine”, Euractiv, 19 Aralık 2022, blm. The Capitals, https://www.euractiv.com/section/politics/news/moscow-warns-athens-about-sending-s-300-missile-system-to-ukraine/.

[4] Athens Bureau, “Russian Ambassador Maslov: Russian-Greek Relations Have Reset”, Greek City Times, 27 Temmuz 2022, blm. Greek NEWS, https://greekcitytimes.com/2022/07/27/ambassador-maslov-russian-reset/.

[5] Teoman Ertuğrul Tulun, “What Will Russia Do In Response To The Revisionist Militarization Of The Dodecanese By Greece?”, Center For Eurasian Studies Analysis Series 2022, sy 28 (10 Ağustos 2022): 4, https://doi.org/10.31219/osf.io/52am4 , https://avim.org.tr/en/Yorum/WHAT-WILL-RUSSIA-DO-IN-RESPONSE-TO-THE-REVISIONIST-MILITARIZATION-OF-THE-DODECANESE-BY-GREECE

[6] 1947 Paris Antlaşması, SECTION V-Yunanistan (Özel Koşul), Madde 14 : 1.İtalya, bundan böyle İstanbulya, Rodos, Herke, Kerpe, Kaşot, İlyaki, İncirli, Kilimli, İleriye, Batnaz, İlipsi, Sömbeki, İstanköy, Meis ve bitişik adacıklar olmak üzere Oniki Adalar'ın egemenliğini burada bütünüyle Yunanistan'a bırakmaktadır. 2. Bu adalar askerden arındırılacak ve öyle kalacaktır. 3. Bu adaların Yunanistan'a devredilmesine ilişkin usul ve teknik koşullar, Birleşik Krallık ve Yunanistan Hükümetleri arasındaki anlaşma ile belirlenecek ve Antlaşma’nın yürürlüğe girmesinden itibaren en geç 90 gün içinde yabancı birliklerin geri çekilmesi için düzenlemeler yapılacaktır. UN Nations, “Treaty of Peace with Italy. Signed at Paris, on 10 February 1947” (United Nations, 10 Şubat 1947), Volume 49 1950 No 747, https://treaties.un.org/doc/publication/unts/volume%2049/v49.pdf.

[7] Konu hakkında kapsamlı açıklama için bakınız: Teoman Ertuğrul Tulun, “Consequences of Material Breach of the Lausanne Peace Treaty”, Center For Eurasian Studies Analysis Series 2020, sy 28 (07 Ekim 2020): 8, https://doi.org/10.31219/osf.io/a23vw , https://avim.org.tr/en/Analiz/CONSEQUENCES-OF-MATERIAL-BREACH-OF-THE-LAUSANNE-PEACE-TREATY.

[8] Teoman Ertuğrul Tulun, “Greek Foreign Minister Dendias Concedes The Demilitarized Status Of The Eastern Aegean Islands And The Dodecanese”, Center For Eurasian Studies (AVİM) 2022, sy 4 (14 Mart 2022): 6, https://doi.org/10.31219/osf.io/5w63h , https://avim.org.tr/en/Analiz/GREEK-FOREIGN-MINISTER-DENDIAS-CONCEDES-THE-DEMILITARIZED-STATUS-OF-THE-EASTERN-AEGEAN-ISLANDS-AND-THE-DODECANESE.


© 2009-2024 Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM) Tüm Hakları Saklıdır

 



Henüz Yorum Yapılmamış.

Kaynaklar:

Analiz
Yorum
Blog
Rapor
Bülten