Azerbaycan ile Ermenistan arasında imzalanması beklenen barış antlaşması için önemli bir adım 8 Ağustos’ta Washington’da atılmıştı. Taraflar arasında paraflanan mutabakat antlaşması, sürecin başından itibaren öne çıkan sorunların büyük oranda çözüme kavuşturulduğu bir belge niteliğindedir.[1] Bu belge ile üstünde mutabakat sağlanan bir konu Nahçıvan ve Azerbaycan arasında direkt ulaşım sağlayacak koridordur. Antlaşmaya göre koridor açılacak ve tarafsız bir özel ABD şirketinin denetimine bırakılacaktır. Mutabakat metninin paraflanmasına müteakip koridorun işlerliği için çalışmalara başlanmıştır.

Koridorun işlerliğini sağlamak için taraflar ve güzergâhta yer alan ülkeler büyük yatırımlar yapmaya başlamıştır. 4-5 yıl içerisinde tamamen kullanıma açılacağı öngörülen koridorun Türkiye ayağı için Kars-Iğdır-Aralık-Dilucu demir yolu hattının inşa çalışmaları başlamıştır.[2] ABD şirketinin denetimine bırakılacak kısım için Amerika Kalkınma Finans Kurulu Başkanı Kenneth Angell, Amerikalı şirketlerin koridor projesine yatırım yapmak için oldukça hevesli olduklarını duyurmuştur.[3] Projenin bölge için bir kazan-kazan durumu oluşturması planlanmaktadır. Gerçekten de; geçiş ücretleri, ticaret serbestisi, başka koridorlar ile bağlantının kolaylaşması, aynı zamanda Orta Asya’nın da kapasite ve zenginlikleriyle bölgenin ticaret çemberine dâhil olması gibi salt ekonomik sebepler dışında komşuluk ilişkilerinin gelişmesi ve bölge ülkelerinin toplumsal olarak da kaynaşabilmesi gibi diplomatik çıktıları da olan koridor, yalnızca varlığı değil olumlu etkileri hususunda da mutabakata konu olmuştur.

Bölge için faydası su götürmez olan koridor hakkında terminolojik tartışmalar gündemi meşgul etmektedir. ABD arabuluculuğuna kadar adı “Zengezur Koridoru” olan proje, şirketlerin devreye girmesi ve isim konusunda yarattığı birtakım duyarlılıklar nedeniyle “Trump Barış ve Refah Yolu (TRIPP)” olarak adlandırılmaya başlanmıştır. Azerbaycanlı yetkililerin projeden bahsederken “Zengezur” terimini kullanması Ermenistanlı yetkililerin tepkisine konu olmaktadır. Öyle ki, Azerbaycanlı yetkililerin Zengezur Koridoru’ndan bahseden açıklamaları özellikle Başbakan Paşinyan ve Dışişleri Bakanı Mirzoyan tarafından esas göz ardı edilerek yalnızca terminoloji bağlamında değerlendirmeye tabi tutulmaktadır. Projenin dâhil olan bütün taraflara sağlayacağı fayda bir kenara bırakılarak yalnızca terminolojiye dayalı bir tartışma yürütülmesi dikkat çekicidir.

Taraf ülkelerin büyük yatırımlar yapmaya başladığı ve teknik, diplomatik, ekonomik çalışmalarına devam ettiği koridor, adı her ne olursa olsun bölge ülkeleri için oldukça önemli ve gereklidir. Azerbaycan’ın projeden bahsederken “Zengezur Koridoru” terimini kullanması, bu kullanım süregeldiği için, şaşırtıcı ya da yeni değildir. Bu sebeple söz konusu terimin devamlı olarak tartışma konusu yapılması için makul bir sebep de görünmemektedir. Bununla birlikte, barış yolunda emin adımlarla ilerlediği düşünülen taraflar bakımından bu gibi usuli meselelerin çatışmaya sebep olmaması gerekmektedir.

Azerbaycan-Ermenistan barış süreci boyunca Ermenistan yetkililerinin birbiri ile çelişen ve zaman zaman çok da barış yanlısı görünmeyen açıklama ve fiillerine rastlamak mümkün olmuştur. Daha önce tarafımızca defaatle ifade edildiği gibi, devletler arası barış antlaşmaları karşılıklı güvenin tesisine dayanır. Ermenistan’ın da bu güvenin tesis edilmesinde sorumluluğu bulunmaktadır. Günümüzde gelinen noktada projenin adı ile ilgili Ermenistan tarafından sert açıklamalar yapılması, sebebi anlaşılamayan bir ısrar ile kazan-kazan durumunun özünden uzaklaşılmasına sebep olmaktadır.

Sonuç olarak Nahçıvan ile Azerbaycan’ı birbirine bağlayacak olan koridor için yüklü miktarlarda yatırımların ve karşılıklı antlaşmaların yapıldığı bu süreçte terminolojik tartışmaların yeri yoktur. Hâlihazırda politik ve askeri geçmişten ötürü toplumlar arası bağlantıların tesisinin taraflar açısından zorlayıcı olacağı bilinirken ve devletler tarihleri boyunca ilk defa uzlaşmaya bu kadar yakınlaşmışken yeni tartışma konuları yaratılmamalıdır. Projenin esasına yönelik yatırım ve çalışmaların başlamış olması arzulanan sonuca ulaşılacağının işareti sayılmaktadır. 

*Görsel: Anadolu Ajansı