Suriye’de uzun zamandır devam eden iç savaşın ardından Esad rejiminin düşmesi sadece Suriye için değil bölge için de yeni bir dönemin ve dönüşümün başlangıcı olmuştur. Zira bir yandan Suriye’de kurulması beklenen yeni düzenin çalışmaları sürerken diğer yandan bu düzenin bölge üzerinde ne gibi etkileri olacağı merak konusudur.  

Bölgede yaşanan süreç Azerbaycan ve Ermenistan ilişkileri bağlamında incelendiğinde,  Suriye’de meydana gelen iç savaş süresince Türkiye ve Azerbaycan müttefik olarak hareket ederken Ermenistan’ın Esad rejimi ile iş birliğini sürdürdüğü görülmektedir. Ermenistan Cumhurbaşkanı Haçaturyan “Suriye’nin Bağımsızlık Günü” vesilesiyle 17 Nisan’da verdiği bir mülakatta devrik Cumhurbaşkanı Esad’a tebriklerini iletirken “yüzyıllardır süregelen Ermeni-Suriye dostluk ilişkilerini önemsediğini ve çeşitli alanlarda işbirliğinin gelişimine büyük değer verdiğini” belirtmiştir.[1] Bu iyi ilişkiler sadece lafzi olmamış aynı zamanda 2019’da Ermenistan, Suriye’de Esad yönetimi kontrolünde olan Halep’e 100 kişilik bir birlik göndermiştir.[2] Esad yönetimi de II. Karabağ Savaşı sırasında Ermenistan’a olan desteğini açıkça belirtmiştir.[3]

Yaşanan bu gelişmelerle birlikte aslında Suriye’de Esad rejiminin Suriye halkına yaşattıkları ile Ermenistan destekli güçlerin Karabağ’da Azerbaycanlılara yaşattıkları arasında benzerlik görünmektedir. Suriye’de savaş nedeniyle yaşadıkları topraklardan göç etmek zorunda kalan Suriyeliler gibi, I. Karabağ Savaşı sırasında Ermenistan işgali ile karşı karşıya kalan Azerbaycanlılar da göç etmek zorunda kalmışlardır. Sednaya Hapishanesinde Esad rejimi muhaliflere işkence ederken aynı şekilde esir alınan Azerbaycanlılar da çeşitli işkencelere ve esarete maruz kalmışlardır.[4]

Esad yönetimi altında yaşayan Ermeniler ise Ermenistan’ın politikalarının da bir neticesi olarak rejim tarafından herhangi bir baskı ya da göçe maruz bırakılmamışlar ve Esad ile iyi ilişkiler sürdürdüklerini daima belirtmişlerdir.[5] Aynı şekilde Esad da “Ermeniler hep güvendiğimiz, sevdiğimiz ve çalışkan vatandaşlarımızdır ve Suriye’nin gelişimine büyük katkı sağladılar.” sözleriyle Suriye’den göç etmiş Ermenileri ülkeye dönmeye davet etmiş ve Suriye Ermenilerine olan güvenini vurgulamıştır.[6]

Esad yönetimindeki Suriye ile Ermenistan’ın iyi ilişkiler geliştirmesi bölgedeki terör gruplarının faaliyetlerinin de bu yönde evrilmesine neden olmuştur. Bu terör gruplarından biri de 24 Nisan 2019 tarihinde YPG/PKK’nın bir taburu olarak kurulan “Nubar Ozanyan Tugayı”dır. Kuruluş amacının “Suriyeli Ermenileri korumak, Rojava’yı Türkiye’ye karşı savunmak” gibi nedenler olduğunu belirten terör tugayı Haseke, Resulayn ve Amude’de, Türkiye sınırında ise Tel Abyadi Aynularab ve Resulayn bölgelerinde faaliyet göstereceğini açıklamıştır.[7] Bahse konu terör grubunun mensuplarının Karabağ Savaşı’nda Azerbaycan’a karşı savaşmak üzere Ermenistan’a gittikleri de iddialar arasındadır.

Esad hükümeti ile geliştirilen ilişkiler neticesinde faaliyetleri ivme kazanan terör grubu, zaman zaman Suriye’yi Türkiye’den koruyacaklarına dair beyanlar yayınlamışlardır. Söz konusu terör grubu Esad rejiminin düşmesinin ardından mevcut rejime karşı düzeni bozmaya yönelik faaliyetlerde bulunmaya başlamıştır.  Grup 19 Aralık’ta bir açıklama daha yaparak daha önce verdiği Suriye’yi savunma sözünü gerçekleşen olaylar ışığında yinelemiştir.[8]

Sonuç olarak Esad yönetimi altında Suriye’de rejim tarafından baskılanmadan faaliyet gösteren terör grubu rejim değişikliği sonrası mevcut konjonktürden faydalanmak amacıyla bölgede sağlanmaya çalışılan istikrarı bozmaya yönelik adımlar atmaktadır. Suriye’de istikrarlı bir rejimin sağlanması, bölgedeki terör gruplarının faaliyet alanının kısıtlanması ve güvenliğin resmi askeri unsurlarla sağlanması elzemdir.