İkinci Karabağ Savaşı (2020) sonrası Azerbaycan, Ermenistan işgali altındaki bölgelerde hakimiyetini yeniden tesis etmiş, 19 Eylül Antiterör Operasyonu ile de Karabağ’daki yasadışı silahlı grupların varlığına son vermiştir. Zaferlerin ardından Azerbaycan’ın geri kazandığı bölgelerde Ermeniler tarafından döşenmiş olan mayınların temizlenmesi konusu gündeme gelmiştir. 

Bilindiği üzere Ermenistan, savaş öncesi bölgeye ciddi oranda mayın yerleştirmiş ve savaş sonrasında yapılan anlaşmalarda mayın tarlalarının haritalarını Azerbaycan yetkililerine vereceğini taahhüt etmiştir. Azerbaycan yetkililerinin ifade ettiklerine göre ise Ermenistan’ın verdiği haritalar büyük oranda hatalıdır[1] ve bu durum hem mayın temizleme çalışmalarının maaliyetinin artmasına ve sürecin uzamasına hem de siviller de dahil olmak üzere birçok insanın hayatını kaybetmesine neden olmaktadır. Azerbaycan yetkililerinin açıklamaları daha önceleri Paşinyan tarafından reddedilmiş olsa da Ermenistan Dışişleri Bakanı Mirzoyan tarafından doğrulanmıştır. Mirzoyan iddiaları doğrulamakla kalmamış, aynı zamanda İkinci Karabağ Savaşı sonrasında da bölgeye mayın yerleştirilmeye devam edildiğini de itiraf etmiştir.[2]

Mayınlar sivil-asker ayrımı yapmaksızın basınçla hatta çevresine yaklaşıldığında bile patlayabilen ve on yıllarca yeraltında kalabilen silahlardır. Bu silahların kullanımı ateşkes ve barış esnasında dahi tehdit oluşturmaya devam etmektedir. Mayınlar nedeniyle ölümlerin büyük çoğunluğunu barış döneminde sivillerin oluşturduğu da bilinmektedir.[3] İlaveten mayınlar kullanıldıkları arazileri kullanılamaz hale getirmekte ve Azerbaycan-Ermenistan örneğinde olduğu gibi insanların evlerine ve topraklarına dönmelerini engellemektedir. Dolayısıyla barış döneminde dahi ortaya çıkarabileceği zararlar öngörülemeyen bu silahların kullanımı son derece tehlikelidir.  O sebeple mayınların dünya çapında oluşturabileceği riskleri azaltmak amacıyla 146 ülkenin imzaladığı Ottawa Antlaşması olarak da bilinen Mayın Yasağı Sözleşmesi gereği mayınların kullanımı, üretimi ve stoklanması yasaklanmıştır.

Ermenistan’ın Azerbaycan topraklarına mayın döşemesi Cenevre İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 3. maddesine de aykırıdır.[4] Buna rağmen Ermenistan’ın uluslararası anlaşmaları göz ardı ederek döşediği mayınlardan 2020 yılından günümüze kadar toplam 342 kişi etkilenmiş, 50 sivil 15 askeri personel olmak üzere 65 kişi de hayatını kaybetmiştir.[5]

Neticede uluslararası sözleşmelere aykırı olarak bölgeye mayın döşeyen Ermenistan’ın haritaları paylaşmaktan imtina etmesi birçok masum insanın da ölümüne neden olmaktadır. Ermenistan insan hayatına mal olan bu engellemelerden ivedilikle vazgeçilmeli ve mayın haritalarını Azerbaycan ile paylaşarak bu suça bir son vermelidir.

*Fotoğraf: https://www.bbc.com/turkce/vert-fut-39366676