KRAL BHUMİBOL ADULYADEJ VEFATININ BÖLGESEL İSTİKRARA ETKİLERİ
Yorum No : 2016 / 66
29.11.2016
7 dk okuma

Dünyanın en uzun süre tahta kalan hükümdarı olan Tayland Kralı Bhumibol Adulyadej geçtiğimiz ay 88 yaşında vefat etmiştir. Kral Adulyadej, Tayland’da birçok kimse tarafından yarı tanrı olarak kabul edilmiş ve hürmet görmüştür.[1]

Meşruti Krallık olan Tayland’da tahtta bulunan kişi resmen siyaset üstü olarak kabul edilmektedir. Tayland Anayasası, “Kral tanrıya olan sadakatle tahta geçer ve Kral’a karşı saygısızlık yapılamaz hükmünü” içermektedir. Kral, Anayasa’ya göre Budist olmalıdır ve dinlerin hamisidir. Kral, silahlı kuvvetlerin ve siyasi elitin esas güç kaynağıdır. Silahlı Kuvvetlerin taht ile olan ilişkisi Tayland devlet yapısının temel taşını oluşturur. Silahlı Kuvvetlerin birinci görevi hükümdarı korumaktır. Modern Tayland tarihinde silahlı kuvvetler tarafından birçok darbe yapılmış ve tüm darbeler saray tarafından kabul edilmiştir. 2014 yılında yapılan son askeri darbe de, diğerleri gibi, saray tarafından onaylanmıştır.[2]

Yukarıda belirtildiği gibi,  bir çok kişi tarafından yarı tanrı olarak görülen Kral Bhumibol Adulyadej, 2006’da bir askeri darbe ile iktidardan uzaklaştırılan ve halen sürgünde bulunan eski başbakan Thaksin Shinamatra’nın Tayland’a dönüşünü ve partisinin yeniden iktidara gelmesini önlemek için, Bangkok iş dünyasını temsil eden  elit grubun  (Bangkok, Tayland’ın en büyük ve ülkedeki gelişmeleri belirleyen şehridir), yeni üst orta sınıfın, kraliyet taraftarlarının, silahlı kuvvetlerin oluşturduğu koalisyonu bir arada tutmuştur. Ana eksenini Kraliyet taraftarlarının oluşturduğu bu grup ile Thaksin Siniwatra Tayland’ın geleceği konusunda oldukça farklı görüşlere sahiptirler. Kraliyet taraftarları, Thaksin Shinawatra ve onun taraftarlarına bütünüyle karşıdırlar.[3]

Tayland yakın dönem tarihinin belirleyici özelliği olan siyasi açıdan istikrarsız ortamda, Kral Bhumibol Adulyadej, ulusal birliğin sembolü ve istikrar kaynağı olmuştur. Kral Bhumibol’un krizlerin tırmanmasını önlemek amacıyla siyasete yaptığı müdahaleler, bir siyasi norm olarak kabul edilmiştir.[4]

2006 ve 2014 askeri darbeleri ve Kırmızı Gömlekliler (Thaksin Shinawatra taraftarlarının takma ismi) ile Sarı Gömlekliler (Kraliyet taraftarlarının takma ismi) arasındaki siyasi çatışmalarda, Kral Bhumibol Adulyadej’in, nüfuzunu anti- demokratik eylemlerden yana kullandığı hususunda ileri sürülen görüşler mevcuttur. Ancak, 70 yıllık hükümdarlık süresi dikkate alındığında bu değerlendirmenin aceleci ve eksik olduğu söylenebilir. Tayland demokrasisinin gelişiminde Kral Bhumibol tarihi dönemlerde önemli müdahalelerde bulunmuştur.

Örneğin 1973 yılında demokrasi taraftarı gösteriler sırasında Kral Bhumibol,  diktatörlüğe bağlı askerlerden kaçan protestocu öğrencilere sığınak sağlamak amacıyla saray muhafızlarına sarayın kapılarını açmaları emrini vermiştir. Kral’ın bu emrindeki mesajı anlayan yönetimdekiler ülkeyi gönüllü olarak terk etmişlerdir. 1992 yılında asker ile demokrasi yanlısı göstericiler arasındaki kanlı çatışmada Kral, iki tarafın şiddetten uzak durmasını istemiş ve sorunu barışçı biçimde çözmüştür. Bu olayda iki tarafın kilit isimleri ulusal televizyon kanalına çıkmışlar ve takiben kriz barışçıl biçimde çözümlenmiştir.[5]

Bu bağlamda, ülkesinde çok sevilen Kral Bhumibol Adulyadej’in siyasi mirasının çok etkileyici olduğunu söylemek mümkündür. Müteveffa Kral’ın başarılarının yeni kralın hükümdarlığını kolaylaştırmaktan ziyade zorlaştıracak bir parlaklıkta olduğunun altının çizilmesi gerekir.

Kral Bhumibol’un vefatından sonra gözler şimdi hükümdarlığın ne şekilde el değiştireceği hususu üzerinde odaklanmıştır. Kraliyet geleneklerine göre Kral’ın oğlu Veliaht Prens Maha Vajiralongkorn’un tahta geçmesi gerekmektedir. Veliaht Prens Vajiralonkorn, 1972 yılında müteveffa Kral tarafından tahtın varisi olarak ilan edilmiştir. Veliaht Prens’in, Ulusal Meclis tarafından kabul edildikten sonra tahta geçmesi gerekmektedir. Bu onaylama, esasında Tayland Anayasasına göre sadece bir formalitedir. [6]

Kral’ın vefatından sonra, ülkeyi yöneten askeri cuntanın lideri, emekli general Başbakan Prayuth Chan-ocha, Veliaht Prens Maha Vajiralongkorn’un Kral’ın vefatı dolayısıyla ilan edilen yas süresini (bir yıllık yas ilan edilmiştir) dikkate alarak, yeni hükümdar olarak ilan edilmesi için süre istediğini açıklamıştır. Başbakan, Veliaht Prensin tahta çıkışını bir yıllık yas  süresinin sonuna ertelendiğini belirtmiştir.

Bu arada, Kral tarafından atanan danışmanlardan oluşan, kralın atanmasında halefiyet yasasına göre önemli yetkileri bulunan  Kraliyet Konseyi’nin başkanı 96 yaşındaki emekli general Prem Tinsulanonda, Anayasa uyarınca Kral Naibi olarak göreve başlamıştır.

General Prem’in, Veliaht Prens Maha Vajiralongkorn’un kız kardeşi Veliaht Prenses Maha Chakri Sirinror’un yeni hükümdar olarak belirlenmesini istediği yönünde iddialar mevcuttur. Veliaht Prenses Maha Chakri’nin halk tarafından daha çok sevildiği hususunda yaygın bir görüş bulunduğu da öne sürülmektedir. Tayland krallarının mensup olduğu Chakri Hanedanında şimdiye kadar bir örneği bulunmamakla birlikte, 1970’li yıllarda yapılan bir anayasa değişikliğiyle belirli koşullarda kadınların da hükümdar olabilmelerinin mümkün olduğunu hatırda tutmakta yarar bulunmaktadır.[7]

Bu gelişmeler dikkate alındığında, Kral Bhumibol Adulyadej’in vefatını takiben Tayland’da kraliyetin başının kim olacağı konusunun halen askıda olduğunu söylemek mümkündür. Bu noktada, Veliaht Prens Maha Vajiralongkorn’un Tayland toplumunda babasının gördüğü saygıya benzer bir saygı görmediği hususundaki yaygın düşünceyi de hatırda tutmak gerekmektedir.

Böyle bir belirsizlik ortamında, 2014 yılında aylar süren gösterilerden sonra demokratik seçimle işbaşına gelen iktidarı darbe  ile deviren ve 2017 yılında genel seçim yapılmasını vaat eden askeri cuntanın lideri Başbakan Geneal Prayutt Chan-ocha’nın ülkeyi sıkı bir rejimle idare etmeye devam  etmesi  ve hükümdarlığın sorunsuz biçimde el değiştirmesini sağlaması beklenmesi gereken bir gelişme olacaktır.

Tayland, ASEAN’ın  (Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği) önde gelen önemli üyelerinden biridir. Tayland’ın istikrar içinde olması sadece ASEAN açısından değil, tüm Güneydoğu Asya bölgesi için önem taşımaktadır.

*Bu yorum yazısının aslı İngilizce olarak kaleme alınmıştır.

**Fotoğraf: https://cdn.theatlantic.com/assets/media/img/mt/2015/05/RTX1CAR7/lead_960.jpg?1433165131

 


[1] Niall Fraser “Thailand mourns as it awaits an uncertain future after king's death”, Business Insider, http://www.businessinsider.com/thailand-mourns-as-it-awaits-an-uncertain-future-after-kings-death-2016-10

[2] Kevin Hewison, ““Thai-Style Democracy”: A Conservative Struggle for Thailand’s Politics”, Prachatai, http://www.prachatai.com/english/node/1292

[3] Logan Connar, “With regent taking place of King, Thailand’s future looks uncertain”, Southeast Asia Global, http://sea-globe.com/regent-taking-place-king-thailands-future-looks-uncertain/

[4] Thitinan Pongsudhirak, “King Bhumibol leaves behind a grateful nation”, CNN Global Edition, http://edition.cnn.com/2016/10/14/opinions/thai-king-opinion-piece/

[5] Denis D. Gray and Todd Pitman, “King Bhumibol Adulyadej: Thailand's gentle leader and anchor of stability “, The Christian Science Monitor, http://www.csmonitor.com/World/Asia-Pacific/2016/1013/King-Bhumibol-Adulyadej-Thailand-s-gentle-leader-and-anchor-of-stability

[6] Tareq Haddad, “Who is Thailand's new Regent Prem Tinsulanonda?”, International Business Times, http://www.ibtimes.co.uk/what-next-thailand-after-king-bhumibols-death-1586636

[7] Connar, “With regent taking place of King, Thailand’s future looks uncertain”


© 2009-2024 Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM) Tüm Hakları Saklıdır

 



Henüz Yorum Yapılmamış.

Kaynaklar:

Analiz
Yorum
Blog
Rapor
Bülten