​1944 yılında doğmuş olan Patrick Devedjian (Patrik Deveciyan) 29 Mart 2020 tarihinde KOVİD-19 sebebiyle vefat etmiştir. AVİM’in geleneğinde insanların ölümü sebebiyle sevinmek yoktur. Ancak, Devedjian’ın vefatı onun rahatsız edici geçmişini aklayamaz.

Daha lise yıllarından itibaren aşırı sağcı fikirleri savunan Patrick Devedjian, 1964 yılında kurulan neo-Faşist Occident örgütünün kurucularından idi. Bugün bile solcu öğrenciler ile fiziksel çatışmaları ile hatırlanan Occident, 1968 yılında yasaklanmıştır. Devedjian ise 1965 yılında ruhsatsız silah bulundurmaktan ve araba hırsızlığından hüküm giymiştir.[1] Ocak 1967 tarihinde Rouen Üniversitesi kampüsüne gerçekleştirilen oldukça şiddetli bir saldırıda yer almış ve sonucunda diğer Occident üyeleri ile tekrar hüküm giymiştir. Devedjian baskından sonra bazı yoldaşları tarafından hatalı bir şekilde polis muhbiri olarak değerlendirilmiş ve işkence görmüş, sonrasında ise çıplak halde pencereden sokağa atlayarak kaçtıktan sonra tutuklanmıştır.[2]  

Devedjian neo-Faşist eylemlerden vazgeçmek bir yana, Yahudi karşıtlığı-Siyonizm karşıtlığı-Holokost inkârcılığı üçgenini Fransız aşırı sağ kanadı içinde yaymak amacı ile François Duprat tarafından kurulan bir halkla ilişkiler grubunun muhasebecisi olmuştur (Occident’in eski lideri François Duprat da bir muhbir olarak değerlendirilmiş ve Patrick Devedjian ile aynı anda örgütten dışlanmıştır). 1967 civarında Fransız aşırı sağının çoğunluğu Holokost inkârıyla hâlâ ilgilenmiyor ve İsrail’i destekliyordu, zira İsrail’i Sovyetler Birliği’nin Arap müttefikleri olan Nasırcı Mısır ile Baasçı Suriye’ye karşı cesurca savaşan bir köylü-asker ulusu olarak görüyorlardı. Devedjian, Duprat 1978 yılında suikaste uğrayana kadar onun arkadaşı olarak kalmıştır.[3]

Patrick Devedjian hukuk çalışmalarına geri dönerek Paris barosunda avukat olmuştur. 1979-1980’in kışında, bugün hâlâ tam olarak bilinmeyen sebeplerle, ücret talep etmeksizin ve yasadışı eylemlerini tamamen destekleyerek Ermeni teröristlerin avukatlığını yapmaya başlamıştır. İlk olarak “Ermeni Soykırımı Adalet Komandoları” (1972 yılında Ermeni Devrimci Federasyonu-EDF/Taşnak Partisi tarafından kurulan terör örgütü[4]) üyesi olan, Bern’deki Türk Büyükelçi Doğan Türkmen’e cinayet teşebbüsü sebebi ile Marseille’de tutuklanan Max Hraïr Kilndjian’ın savunmasını yapmıştır. İki günlük duruşma sırasında EDF’nin 2,000 üyesi ve destekçisinin oluşturduğu kalabalığın Aix-en-Provence’teki mahkeme binasının içinde ve çevresinde toplandığını ve ikinci günün sonunda jüriyi açıkça tehdit ettiği vurgulanmalıdır. Bu kalabalığın bir üyesi olan Franck “Mourad” Papazian, Haiastan adlı dergiye (Şubat 1982, s. 14) yaptığı açıklamada; kalabalığın “jürinin kararına kesinlikle etkilediğini” ve tedbir amaçlı hapiste geçirilen iki yıldan daha uzun bir ceza verilmiş olsaydı kalabalığın ne yapacağını “düşünmemenin daha iyi olacağını” belirtmiştir.

Ermeni teröristlere olan yakınlığını saklamayan ve destekçileri tarafından iyi tanınmış bir gazeteciye göre dava konusu olan eylemdeki amaç; Fransa’da örgütü tarafından tutuklanması için emir alan M.H. Kilndjian’ın, 1921 yılında Soghomon Tehlirian’ın Talat Paşa’yı öldürdükten sonra akıl hastalığı sebebiyle aklanması modeline benzer şekilde aklanması veya en azından çok hafif bir ceza elde etmesiydi.[5] Oysa; Tehlirian’ın akıl sağlığının yerinde olduğu, hiçbir zaman sevk ve iskâna tabi tutulmadığı (1914 yılında Belgrad’dan doğrudan Rus ordusuna katılmıştır), hiçbir zaman bir katliamın şahidi olmadığı ve kız kardeşinin olmadığı bilinmektedir. Dolayısıyla Tehlirian yargılanmasının başından sonuna kadar yalan söylemiştir.[6] Kilndjian yargılanması sırasında Devedjian açık bir şekilde Ermeni terörizmini savunmuş ve bu terörizmi “direniş” şeklinde tanımlamıştır,[7] ki bu Nazilerle iş birliği yapmış bir partinin üyesini savunan bir neo-Faşist’ten son derece ironik bir açıklama olmuştur.[8]

Haziran 1981 tarihinde Devedjian; “Ermenistan’ın Kurtuluşu İçin Ermeni Gizli Ordusu” (ASALA) üyesi, Cenevre’deki Türk Başkonsolosluğu Sekreteri Mehmet Savaş Yergüz’ün suikastçısı Mardiros Jamgotchian’ın talebi üzerine adı geçenin savunmasını üstlenmiştir. Devedjian; Cenevre yargılamasındaki savunmasını, Kilndjian’ın yargılamasından daha da öteye geçecek şekilde Ermeni terörizmini haklı göstermek üzerine kurmuştur. İşlenen suçları bir kez daha “direniş” olarak tanımlamıştır.[9] Hem Kilndjian hem de Jamgotchian’ın yargılanması sırasında; savunma tarafı Aram Andonian tarafından 1920 yılında yayınlanan sahte belgeleri[10] kullanmıştır. İki vakada da davacıların avukatları 1915 olaylarıyla ilgili bir sav ortaya koyamamış, ancak Aix-en-Provence’teki durumun aksine Cenevre’deki mahkeme üyelerini için tehdit teşkil edecek bir kalabalık söz konusu olmamıştır. Netice itibarıyla M. Jamgotchian 15 yıl hapis cezasına çarptırılmıştır. Temmuz 1982 tarihindeki tutuklamalardan 1985 tarihindeki duruşmaları (birinci derece, sonra temyiz) ve mahkumiyetlerine kadar, Devedjian aynı zamanda ASALA’nın Fransa’daki lojistik şebekesinin üyelerinin savunma ekibinin bir parçası olmuştur.[11]

Haftalık Türk dergisi Nokta’nın 7 Mart 1983 tarihli nüshasında yayınlanan, 7 Ocak tarihinde yapılan röportajında Devedjian; Türk Hava Yolları ile seyahat etmenin tehlikeli olduğu fikrini yaymak amacıyla yeni bir terör dalgasını savunmuştur. Bu röportajın yayınlanmasından iki aydan kısa bir süre sonra; Türkiye’de turizm alanında uzmanlaşmış Paris’teki bir seyahat acentesi ASALA’nın bir bombası ile harabeye çevrilmiştir (saldırıda acentenin sekreteri Renée Morin hayatını kaybetmiştir).[12] Daha sonra, aynı yılın 15 Temmuz gününde Orly Havalimanı saldırısı gerçekleştirilmiştir. Saldırıda sekiz kişi hayatını kaybetmiştir, ancak esasen bombanın uçağın içinde patlayarak 117 kişinin öldürülmesi planlanmıştır -bu anlamda bu saldırının günümüzde DAEŞ (IŞİD) tarafından yapılan terörizmden bir farkı yoktur. Devedjian ASALA’nın gelecekteki saldırıları konusunda bilgisinin olduğunu acemi bir şekilde itiraf etmiş olduğu için; ASALA üyelerinin bombalamadan dolayı yapılan yargılamalarında (ikinci Créteil duruşması, Şubat-Mart 1985), Temmuz 1982 tarihindeki tutuklamaların ardından oluşturulan yeni lojistik şebekenin parçası oldukları için yapılan yargılamalarında (birinci Créteil duruşması, Aralık 1984) veya Orly bombasının yapımcısı Soner Nayir isimli suçlunun saklanmasıyla ilgili yargılamalarında (Bobigny duruşmaları, 1985) savunmada yer almamıştır. Buna karşın, Paris ile Orly saldırılarından epey sonra, The Armenian Reporter dergisine (6 Haziran 1985, s.2) şu açıklamada bulunmuştur: “Onlar bunun terörizm olduğunu söylüyorlar, ben buna direniş diyorum. Ben bu oğlanları savunuyorum çünkü onlar baş kaldıran Ermenilerdir.”

Patrick Devedjian hayatının sonuna kadar Ermeni terörizmini savunmaya ve özellikle de Kilndjian duruşmasının sonucu ile gurur duymaya devam etmiştir. Ancak jüriye alenen yapılan duruşma sonrası linç tehditleri konusunda elbette sessiz kalmıştır.[13] Devedjian, fiziksel terörizmin yanında, entelektüel terörizmin ciddi bir destekçisi olmuştur. “Ermeni Soykırımı inkârını” suç haline getirmek amaçlı “Masse tasarısını” (Fransız Ulusal Meclisi tarafından Ekim 2006 tarihinde kabul edilmiş, ancak Mayıs 2011 tarihinde Senato tarafından reddedilmiştir), daha sonra da “Boyer tasarısını” (Fransız Anayasa Konseyi tarafından iptal edilmiştir[14]) ön saflarda destekleyenlerden olmuştur. Özellikle 24 Ocak 2012 tarihinde, La Chaîne parlamentaire (LCP) adlı televizyon kanalında “Bir bölgenin [Çukurova] Fransa’nın mandası altında olduğunu, Fransa’nın bu bölgeyi 1916’dan 1922’ye kadar yönettiğini” iddia etmiştir. Bu tamimiyle yanlıştır: Çukurova hiçbir zaman Fransa mandası altına girmemiştir, Fransa Suriye’yi mandası altına almıştır ve Çukurova’nın işgali (bu mandadan farklı bir durumdur) 1916’da değil, 1919’da başlamıştır. Bu işgal sırasında Ermeni lejyonerler sayısız suç işlemiştir. İşlenen bu suçlar 1919 yılında bir seri mahkeme kararına ve cezalandırmaya sebep olmuş, ardından Ermeni Lejyonunun 1920’nin yazında kesin bir biçimde lağvedilmesine yol açmıştır.[15]

Patrick Devedjian’ın entelektüel terörizminin bir başka yönü, Bernard Lewis’e yönelik saplantısı olmuştur.[16] Bu saplantı, benzer görüşleri savunan Robert Mantran (Aix-Marseille Üniversitesi’nde Türk tarihi profesörü) ve Xavier de Planhol (Paris-IV Üniversitesi’nde tarihi coğrafya profesörü) gibi Yahudi olmayan bilim insanlarına karşı sessiz kalması ile keskin bir zıtlık oluşturmaktadır. 2005 yılında neo-Faşist Occident örgütündeki yılları için herhangi bir pişmanlık duymayı halen reddettiği[17] ve François Duprat’ın yanındaki ortak mücadelesi için hiçbir zaman bir pişmanlık göstermediği göz önünde bulundurulduğunda, şu meseleden kaçınmak zordur: Devedjian’ın Bernard Lewis’e yönelik saplantısını katıksız bir Yahudi düşmanlığı dışında ne tetiklemiş olabilirdi?

Yukarıda ortaya konan çerçevede; okuyucu, Patrick Devedjian gibi bir geçmişe ve fikirlere sahip bir kişinin nasıl bir Fransız Parlamento üyesi ve Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy’nin bir bakanı olarak görev yapmış olduğunu merak edebilir. Bunun iki temel sebebi vardır. İlk sebep; 1950’lerden 1970’lerin sonuna kadar Fransa’daki özel sektörün en sol karşıtı cephesindeki önemli isimlerden biri olan Georges Albertini’nin (1911-1983), özel sektörün (kararlı anti-komünistler aranmaktaydı) ve sağcı siyasi partilerin (1970’lerde acilen eğitimli genç personele ihtiyaçları vardı) yararına eski Occident üyelerini toplayarak onlara imkan sağlamasıyla bağlantılıdır.[18] Başlarda Albertini’nin yardımını alan Devedjian, 1980’lerde parlamenter sağ kanadın Paris’in banliyölerini ele geçirmesinde vazgeçilmez bir isim haline gelmiştir. Bu vesileyle, Nicolas Sarkozy’nin arkadaşlığını kazanmıştır.[19] İkinci sebep ise, Türk tarafı ile onun destekçilerinin; Devedjian’ın Fransız siyasetinde yükselmesine engellemeye yetecek bir iletişim kampanyası yürütmemiş olmasıdır. Bu çok vahim bir hata olmuştur, zira Devedjian’ın aşırı soldan aşırı sağa kadar birçok düşmanı vardı. Devedjian geçmişi ve fikirlerinden dolayı sol ve aşırı soldan; geleneksel sağa katılmasından dolayı aşırı sağdan; kişiliği nedeniyle de geleneksel muhafazakarlar ve merkez sağdan kendine düşmanlar edinmişti. Buna karşın, Patrick Devedjian; Haziran 2007 tarihinde hezimete uğramış merkez sağ milletvekili Bayan Anne-Marie Comparini’ye bir “sürtük” diye hitap ederek siyaset sahnesindeki büyük umutlarını mahvetmiştir.[20] Nicolas Sarkozy, Devedjian’ın bu sözlerini kamuoyu önünde kınamak zorunda kalmış ve arkadaşını hiçbir zaman tamamen affetmemiştir.