VOSTOK 2018’DEN KALANLAR
Yorum No : 2018 / 69
18.09.2018
9 dk okuma

Vostok-2018 askeri tatbikatı Rusya, Çin ve Moğolistan’ın katılımıyla Sibirya’nın doğusunda 11 Eylül’de başladı ve 17 Eylül tarihine kadar sürdü. Putin, 11 Eylül’de başlayan tatbikatın ana etabını Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu, Çin Savunma Bakanı Wei Fenghe, Rusya Genelkurmay Başkanı Valeriy Gerasimov ve Moğolistan Silahlı Kuvvetler Birliği Komutanı Ganselem Lhagvasuren ile izledi[1]. Bu tatbikatı diğerlerinden ayıran en önemli özellik Sovyetler Birliği döneminde 1981 yılında yapılan 'Zapad-81' tatbikatından sonra Rusya'nın gerçekleştirdiği en büyük tatbikat olması[2].

Rusya’nın kara hava ve deniz kuvvetleri tatbikata aktif katılım gerçekleştirdi. Rusya Savunma Bakanlığının açıklamasında "Tatbikatta yaklaşık 300.000 Rus asker, 1000'i aşkın uçak, helikopter ve insansız hava aracı, 36.000 tank, zırhlı araç ve diğer askeri araçlar, 80 gemi ve destek aracı yer alıyor" ifadeleri kullanıldı. Açıklamaya göre, tatbikat 11-17 Eylül tarihleri arasında Rusya'nın Uzak Doğu Bölgesi'ndeki topraklarında bulunan 5 askeri alan ve karasularında (Japon Denizi, Bering Denizi ve Ohotsk Denizi) gerçekleştirildi[3].

Bu tatbikatı birkaç açıdan incelemek faydalı olacaktır. İlk olarak Çin- Rusya arasındaki bağların gittikçe güçlendiğini gözlemlemekteyiz. Hali hazırda birçok uzmana göre gelecekte Kuşak- Yol Projesi yüzünden ve Rusya’nın Hindistan’ın savunma sanayine verdiği destekten dolayı başta Orta Asya bölgesinde olmak üzere ciddi çıkar çatışmaları yaşaması beklenen bu iki ülke Vostok-2018’de birlikte hareket ederek aralarındaki bağın gücünün ve stratejik öneminin farkında görünüyor. Vostok-2018’in başlangıç tarihi olan 11 Eylül tarihinde “Doğu Ekonomik Forumu” da gerçekleşmişti[4]. İki ülke burada da birlikte hareket etmiştir. Bu birlikteliğin başlıca tetikleyicisi konumunda Amerika Birleşik Devletlerini görmek yanlış olmayacaktır. İki ülke bunun yanında belli başlı başka krizlerde de (Kuzey Kore’nin nükleer silahsızlanması vb.) birlikte hareket etmişlerdi. Bunun dışında bir diğer önemli siyasi husus ise Rusya’nın ekonomik bunalımının ve maruz kaldığı ambargoların sonucunda Batı’dan yüzünü çevirmeye başladığıdır. Avrupa Birliği’yle de bir dargın bir barışık ilişkilerinin ve yukarıda da sözü edilen Amerikan ambargosunun ardından gün geçtikçe daha Doğulu bir Rusya görmekteyiz. Şanghay İşbirliği Örgütündeki önemli rolü de düşünüldüğünde bu sonuç şaşırtıcı değildir. Tatbikat siyasi olduğu kadar pratik amaçlara da hizmet etmektedir. Çin neredeyse kırk yıldır herhangi sıcak çatışmanın parçası olmamıştır[5]. Vostok tatbikattan ziyade savaş oyunu şeklinde nitelendirilebilecek katılım ağına sahipti. Rus ordusunun üçte biri tatbikatlar süresince hazır bulunmuştu. Keza Çin askeri birlikleri yaklaşık 3 bin 200 personel, 30 döner-kanatlı unsur ve 900 kadar kara harp platformu ile tatbikata katılmıştır[6]. Bu da Çin’in askeri kapasitesini sahada görmesi açısından faydalı olmuştur.  Moğolistan’ın neden Vostok-2018’in parçası olduğunu merak edilebilir. En temel ve gerçekçi sebep coğrafyadır. Moğolistan’ın sadece iki komşusu bulunmaktadır. Bunlar da Çin ve Rusya’dır. İki büyük ülke arasında konumlanmış olması jeopolitik konumunun çok hassas dengelerin üzerinde olduğu sonucunu doğurmaktadır. Moğolistan “Üçüncü Komşu” politikasına sahiptir ve Türkiye dahil bazı ülkeleri üçüncü komşusu ilan etmiştir[7]. Fakat bu politika onun bölgenin gerçeklerinden soyutlanabileceği anlamına gelmemektedir.

Bu büyüklükte bir tatbikat günümüzde Batının müttefiki konumunda bulunan özellikle Asya Pasifik ülkeleri tarafından tehdit olarak algılanabilecek özelliklere sahiptir. Bu ülkelerin içinde başlıcasının Japonya olacağını söylemek yanlış olmaz. Japonya her ne kadar son dönemde Rusya ve Çin ile hassas dengelere sahip ilişkisinde ilerleme kaydetmeye çalışsa da iki ülkeyle de sınır sorunları bulunmaktadır. Çin’le Doğu Çin Denizi sorunu Rusya’yla ise Kuril adaları sorunu Japonya için başlıca sınır sorunları arasındadır[8]. Çin ve Rusya’nın gittikçe gelişen ve askeri sahaya da taşınan ilişkileri Japonya için sorun olabilme potansiyeli taşımaktadır.

Vostok-2018’le ilgili dikkat çeken bir husus da tatbikatın tarihi olmuştur. Vostok-2018 tatbikatı NATO'nun, Ukrayna'da 3 Eylül'de başladığı ve 15 Eylül'e kadar sürdürdüğü 'Rapid Trident' (Hızlı Mızrak) tatbikatıyla aynı döneme gelmiştir. Hem Çin hem Rusya kanadından resmi açıklamalarla tatbikatın üçüncü bir kişiyi tarafı hedef almadığı açıklamaları yapıldı. Rusya Genelkurmay Başkanı Valeriy Gerasimov, tatbikatın hiçbir ülkeyi hedef almadığını, yalnızca savunma amaçlı olduğunu belirtirken, Çin Savunma Bakanı tatbikatın “savunma ve karşı saldırı” senaryolarına karşı yapıldığını açıkladı[9]. Ancak NATO, Vostok-2018 tatbikatının 'büyük çapta bir kriz için prova' olduğunu ileri sürdü. NATO Sözcüsü Diline White, tatbikat hakkında "Vostok-2018, Rusya'nın büyük çapta bir krize hazırlanmaya odaklandığını gösteriyor" ifadelerini kullandı[10]. Diğer yandan Rusya, NATO'nun sınırlarındaki varlığını arttırmasından dolayı duyduğu rahatsızlığı dile getiriyor.

Tatbikatta gözlemci olması için davet alan ülkelerden biri de Türkiye oldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Tahran Zirvesi’nden dönüş yolunda uçakta kendisine eşlik eden gazetecilerin sorularını yanıtladı ve bölgedeki gelişmeleri de değerlendirdi. Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar da “Önümüzdeki günlerde Vostok 2018 tatbikatı yapılacak. Türkiye’yi de çağırdılar. Değerlendiriyoruz” dedi. [11]. Türkiye’nin Moskova Büyükelçilği temsilcisi, Rus resmi haber ajansı Ria Novosti'ye yaptığı açıklamada, "Rusya Silahlı Kuvvetleri’nin Vostok-2018 tatbikatına Büyükelçiliğimiz Askeri Ataşeliğinden bir heyet gözlemci olarak katılacak" dedi[12].

Rusya ve Çin cephesinden her ne kadar tatbikatın bir hedefi olmadığı açıklaması yapılmış olsa da Putin "Ülkemizin egemenliğini, güvenliğini ve ulusal çıkarlarımızı korumaya hazır olmak ve gerekirse müttefiklerimize destek vermek anavatanımıza olan borcumuzdur. Bu nedenle ordumuzu güçlendirmeye, yeni nesil silahlarla donatmaya, uluslararası askeri işbirliğini geliştirmeye devam edeceğiz" ifadelerini kullandı[13]. Birçok askeri uzmana göre tatbikata ilişkin en kritik hususlardan biri de nasıl bir senaryonun çalışılacağı. Daha önce belirtildiği üzere, tatbikat için hazırlanan kuvvetin büyüklüğü, Çin Halk Cumhuriyeti birliklerinin de iştirak edecek olması gibi faktörler, birçok uzmanı küresel ölçekte bir harp senaryosunun gündemde olduğu değerlendirmesine sevk etmiştir[14]. Çin ve Rusya’nın askeri ittifakı tartışmalı olsa da bu büyüklükte bir tatbikat ve olası sonuçları, Çin’in aktif katılımının da sonucunda önümüzdeki gelişmeleri etkileyeceğe benziyor. Rusya Savunma Bakanı Orgeneral Sergey Şoygu, Rusya'da her 5 yılda bir büyük ölçekli askeri tatbikatların yapılmasının planlandığını söylemiştir[15]. Bu açıklama dünyanın yeni Vostok-2018'lere hazır olmasına işaret etmektedir. Rusya’ya ambargo uygulayan, Çin ile ticaret savaşı başlatan Amerika Birleşik Devletleri’nin, tarihi olarak birbirine rakip olan iki büyük komşu ülkeyi karşı bir cepheye ne ölçüde çektiğini zaman ve gelişmeler gösterecektir.

 


[1] "Sibirya'daki Savaş Oyununa Putin Komuta Etti (Vostok-2018 Tatbikatı Sürüyor)." NTV. Accessed September 18, 2018. https://www.ntv.com.tr/galeri/dunya/sibiryada-savas-oyunu-putin-komuta-etti-vostok-2018-tatbikati-suruyor,gc5W5NE93UCuC5VojJc-oQ.

[2] "Vostok 2018: Rusya Ve Çin'den 'Soğuk Savaş' Sonrasının En Kapsamlı Tatbikatı - BBC News Türkçe." BBC News. August 28, 2018. Accessed September 18, 2018. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-45335072.

[3] Sputnik. "Rusya Yakın Tarihinin En Büyük Tatbikatına Başladı: Ordunun 3'te 1'i Tatbikatta." Sputnik Türkiye. September 12, 2018. Accessed September 18, 2018. https://tr.sputniknews.com/savunma/201809111035139359-rusya-yakin-tarihinin-en-buyuk-tatbikati/.

[4] Ogawa, Tomoyo, and OKI NAGAI. "Xi-Putin Summit in Vladivostok Highlights Common Front against US." Nikkei Asian Review. September 11, 2018. Accessed September 18, 2018. https://asia.nikkei.com/Politics/International-Relations/Xi-Putin-summit-in-Vladivostok-highlights-common-front-against-US2.

[5] Ibid

[6] "Russian War Games Prepared Chinese Troops for Battle, PLA Says." South China Morning Post. September 17, 2018. Accessed September 18, 2018. https://www.scmp.com/news/china/military/article/2164592/china-declares-vostok-2018-war-games-success-troops-are.

[7] "Mongolia's 'Third Neighbor' Foreign Policy." Asia Society. Accessed September 18, 2018. https://asiasociety.org/korea/mongolias-third-neighbor-foreign-policy.

[8] Ogawa, Tomoyo, and OKI NAGAI. "Xi-Putin Summit in Vladivostok Highlights Common Front against US." Nikkei Asian Review. September 11, 2018. Accessed September 18, 2018. https://asia.nikkei.com/Politics/International-Relations/Xi-Putin-summit-in-Vladivostok-highlights-common-front-against-US2.

[9] Westcott, Ben, and Matt Rivers. "Russia Kicks off Massive War Games, Hosts Putin-Xi Meeting." CNN. September 12, 2018. Accessed September 18, 2018. https://edition.cnn.com/2018/09/11/asia/xi-putin-china-russia-intl/index.html.

[10] Sputnik. "Rusya Yakın Tarihinin En Büyük Tatbikatına Başladı: Ordunun 3'te 1'i Tatbikatta." Sputnik Türkiye. September 12, 2018. Accessed September 18, 2018. https://tr.sputniknews.com/savunma/201809111035139359-rusya-yakin-tarihinin-en-buyuk-tatbikati/.

[11] "Rusya'dan 300 Bin Askerin Katılacağı Tatbikat Için Türkiye'ye Davet!" Www.haberturk.com. September 09, 2018. Accessed September 18, 2018. https://www.haberturk.com/rusya-dan-300-bin-askerin-katilacagi-tatbikat-icin-turkiye-ye-davet-2135704.

[12] "Türk Heyetinin Ne Zaman Katılacağı Belirtilmedi." Www.haberturk.com. September 11, 2018. Accessed September 18, 2018. https://www.haberturk.com/turkiye-den-gozlemciler-vostok-2018-tatbikatina-katilacak-2138437.

[13] Sputnik. "Putin: Vostok-2018 Tatbikatı, Rus Ordusunun Ciddi Tehditlere Karşı Koyabileceğini Gösterdi." Sputnik Türkiye. September 13, 2018. Accessed September 18, 2018. https://tr.sputniknews.com/savunma/201809131035181187-putin-vostok2018-tatbikat-rus-ordusunun-ciddi-tehdit-karsi-koyma.

[14] "Vostok 2018: Rusya Yeni Bir Askeri Ittifak Mı Ilan Ediyor?" Egypt Halts Operations at Gaza Border Crossing:Official. Accessed September 18, 2018. https://www.aa.com.tr/tr/analiz-haber/vostok-2018-rusya-yeni-bir-askeri-ittifak-mi-ilan-ediyor/1248642.

[15] Sputnik. "Şoygu: Rusya'da Her 5 Yılda Bir Büyük Tatbikat Yapılacak." Sputnik Türkiye. September 16, 2018. Accessed September 18, 2018. https://tr.sputniknews.com/rusya/201809161035222094-soygu-rusyada-her-5yilda-bir-buyuk-tatbikat-yapilacak/.


© 2009-2024 Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM) Tüm Hakları Saklıdır

 



Henüz Yorum Yapılmamış.

Kaynaklar:

Analiz
Yorum
Blog
Rapor
Bülten